Βελισάριος

I

(Θράκη 505 – Κωνσταντινούπολη 565 μ.Χ.).Στρατηγός του Βυζαντίου. Υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς της πρώτης βυζαντινής περιόδου. Άρχισε τη σταδιοδρομία του ως μέλος της φρουράς του Ιουστινιανού και ανέβηκε στους ανώτατους βαθμούς του στρατού όταν o Ιουστινιανός διαδέχτηκε τον Ιουστίνο Α’ στον θρόνο του Βυζαντίου. Ως αρχηγός του στρατού νίκησε το 530 τους Πέρσες, τους φοβερότερους εχθρούς της αυτοκρατορίας. Το 532 κατέστειλε τη στάση του Νίκα που έγινε εναντίον του Ιουστινιανού στην Κωνσταντινούπολη. Ύστερα από την επιτυχία αυτή, o Ιουστινιανός εμπιστεύτηκε στον Β. το έργο της ανακατάληψης του δυτικού τμήματος της αυτοκρατορίας. Ο Β. με 18.000 Έλληνες διέλυσε το βανδαλικό κράτος της Αφρικής και συνέλαβε αιχμάλωτο τον βασιλιά των Βανδάλων Γελίμερο (534). Το 535 άρχισε τον πόλεμο εναντίον των Γότθων της Ιταλίας. Εισέβαλε πρώτα στη Σικελία και προχώρησε ύστερα στην ιταλική χερσόνησο. Το 539 κατέλαβε χωρίς μάχη τη Ραβένα, συνέλαβε αιχμάλωτο τον Γότθο βασιλιά Ουίτιγι και, μαζί με άλλους Γότθους, τον μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη (540). Μετά την Ιταλία, ο Β. ανέλαβε την απελευθέρωση των βυζαντινών εδαφών από τους Πέρσες, ενώ το 544 ξαναπήγε στην Ιταλία όπου οι Γότθοι, αφού ανακήρυξαν νέο βασιλιά τον Τοτίλα, άρχισαν πάλι τον αγώνα κατά των Βυζαντινών. Οι δυνάμεις που διέθετε ο Β. ήταν ανεπαρκείς και ο αγώνας σκληρός· με δυσκολία ανακατέλαβε τη Ρώμη (548) που στο μεταξύ είχε καταληφθεί από τον Τοτίλα, ενώ δεν κατάφερε να εξασφαλίσει άλλη βοήθεια από το Βυζάντιο. Μετά την ανακατάληψη της Ρώμης επέστρεψε οριστικά στην Κωνσταντινούπολη, όπου συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του αποκρούοντας βουλγαρικές και σλαβικές επιθέσεις. Αλλά το 562, ύστερα από κατηγορία για συμμετοχή σε συνωμοσία εναντίον του αυτοκράτορα, φυλακίστηκε και δημεύτηκε η περιουσία του. Το 563 αναγνωρίστηκε πως ήταν αθώος και απελευθερώθηκε. Πέθανε δύο χρόνια αργότερα.

Ο στρατηγός Βελισάριος, σε ψηφιδωτό του Αγίου Βιτάλιου της Ραβένας (φωτ. Mairani).

II

Επώνυμο αγωνιστών του 1821 από τα Ψαρά.

1. Αναγνώστης. Γαμπρός του Ι.N. Αποστόλη, υπηρέτησε ως υποπλοίαρχος και αργότερα ως πλοίαρχος σε όλη τη διάρκεια του Αγώνα. Πήρε μέρος σε πολλές ναυμαχίες, όπως της Σάμου, της Κω, των Πατρών κ.ά.

2. Βελισσάριος. Υπηρέτησε στον Αγώνα ως υπαξιωματικός από το 1821 έως το 1828. Το 1827 έγινε αξιωματικός και πήρε μέρος σε τέσσερις ναυμαχίες.

3. Νικόλαος. Ένας από τους πρόκριτους στα Ψαρά, με μεγάλη μόρφωση. Κυβερνήτης στο πλοίο Περικλής, πήρε μέρος σε πολλές αποστολές και ναυμαχίες, από το 1821 έως το 1824. Το πλοίο του βυθίστηκε τελικά στην καταστροφή των Ψαρών. Το 1825 έγινε βουλευτής και το 1826 εξελέγη πληρεξούσιος για την Γ’ Εθνική Συνέλευση. Επί Καποδίστρια ήταν ναυτοδίκης και το 1833 διορίστηκε λιμενάρχης στη Σύρο, όπου και πέθανε.

4. Νικόλαος. Πολέμησε τους εχθρούς στη θάλασσα ως πλοίαρχος και στην ξηρά ως εκατόνταρχος. Κατά την καταστροφή των Ψαρών το 1824, κλείστηκε με λίγους μαχητές στο νησάκι Δασκαλιό, με τον Κυριάκο Μαμούνη και τον οπλαρχηγό Νάνο, συνολικά 18 άτομα. Ο Β. πολέμησε ηρωικά και πληγώθηκε, όπως επίσης o Μάνος και ο Μαμούνης. Οι Τούρκοι έστειλαν τότε εκπρόσωπό τους που τους πρότεινε να παραδοθούν, αλλά ο Νάνος τον σκότωσε και o Β. έβαλε φωτιά στο μπαρούτι και κάηκαν όλοι ζωντανοί.

III

Ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 480 μ., 233 κάτ.) στην πρώην επαρχία Δωδώνης του νομού Ιωαννίνων. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Ιωαννίνων.